सोशल मीडियाला शेअर बाजारापासून कसे रोखणार?

प्रसाद केरकर, मुंबई

सो शल मीडियाचा सुळसुळाट सगळीकडेच झाल्याने त्याचा प्रसार व प्रचार शेअर बाजारातही होणे स्वाभाविक होते. सोशल मीडिया या शेअर बाजाराच्या फायद्याचा की मारक आहे, अशी चर्चा जगात सुरू झाली आहे. गुंतवणूकदारांच्या हे हिताचेही जसे ठरू शकते तसेच त्यांची दिशाभूल करण्याचे एक साधनही ठरण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. जगातील अनेक भागांत शेअर बाजारांच्या टिप्स आता सोशल मीडियावरून देण्यास सुरुवात झाली आहे. सोशल मीडियाचा सध्या जबरदस्त प्रभाव पडत असल्याने अनेकदा समभागांच्या किमतीची चढ-उतार या टिप्सवर अवलंबून असल्याचे जाणवते. ट्विटरवरच सध्या दररोज सुमारे दहा कोटी ट्विट येतात. अमेरिकेतील एका विद्यापीठाने यासंबंधी एक अभ्यास केला. त्यांनाही असे आढळले की, सोशल मीडिया समभागांच्या किमतीवर मोठा प्रभाव पाडतात. लंडनमध्ये तर एका हेज फंडाने ट्विटरवरून मिळणार्‍या टिप्समधून व्यवहार करण्यासाठी 25 दशलक्ष पौंडांचा एक स्वतंत्र फंडच केला आहे. केवळ शेअर बाजारच नाही, तर चलन बाजारातील टिप्स अशा प्रकारे सोशल मीडियामार्फत दिल्या जाऊ लागल्या आहेत. अमेरिकेतील काही दलालांनी फेसबुकच्या खात्यावरून थेट समभाग खेरदी-विक्री करण्याची व्यवस्था केली आहे; परंतु अशा प्रकारच्या टिप्समधून गुंतवणूकदार खरोखरीच नफा कमवतात की नाही हा एक संशोधनाचा विषय ठरेल. कारण यातील अनेक टिप्स दलाल मंडळी आपले हित सांभाळण्यासाठी बाजारात पाठवीत असतात.

आपल्याकडेही अशा प्रकारे सोशल मीडियाच्या माध्यमातून शेअर बाजाराच्या टिप्स द्यावयास सुरुवात झाली त्या वेळी ‘सेबी’ने सुरुवातीलाच खबरदारीचे उपाय म्हणून पावले टाकावयास सुरुवात केली. सेबीने मार्च 2011 रोजी सोशल मीडियासंबंधी काही मार्गदर्शक तत्त्वे जाहीर केली. यानुसार, शेअर दलाली व्यवसायात काम करणार्‍यांनी वा कर्मचार्‍यांनी ब्लॉग किंवा अन्य कोणत्याही सोशल मीडियाचा वापर करू नये. शेअर दलाली व्यवसायात असलेल्यांनी कोणत्याही प्रकारे समभाग खरेदी वा विक्रीच्या टिप्स परस्परांत किंवा अन्य गुंतवणूकदारात पसरवू नयेत, अशा स्पष्ट सूचना सेबीने दिल्या आहेत. असे असले तरीही या माध्यमाने आपल्याकडेही गुंतवणूकदारांना भुरळ पाडण्यास सुरुवात केली आहे. स्टॉकीझे डॉट कॉम ही साइट 2008 पासून कार्यरत असून त्याचे सुमारे 40 हजार सदस्य आहेत. त्याशिवाय आपल्याकडे अशा प्रकारे सोशल मीडियाच्या माध्यमातून गुंतवणूकदारांना समभाग खरेदी-विक्रीच्या टिप्स मिळतच असतात. त्यामुळे सेबीने अशा प्रकारे कितीही बंदी घातली तरी सोशल मीडियाच्या माध्यमातून गुंतवणूकदारांपर्यंत टिप्स या पोहोचवल्या जातीलच यात काहीच शंका नाही. त्यासाठी नवीन तंत्रज्ञानाचा आधार घेऊन अनेक युक्त्या लढवल्या जातील. त्यामुळे अशा प्रकारे सोशल मीडियावर बंदी घालण्यापेक्षा गुंतवणूकदारांनी याकडे वळू नये किंवा अशा प्रकारे मिळालेल्या टिप्सची शहानिशा करूनच गुंतवणूक करावी यावर सेबीने भर देणे आवश्यक आहे.

Prasadkerkar73@gmail.com